เม็ดพลาสติก (Plastic Pellets) คืออะไร? คู่มือฉบับครบจบในหน้าเดียว
เม็ดพลาสติก (Plastic Pellets) คืออะไร? คู่มือฉบับครบจบในหน้าเดียว
เม็ดพลาสติก คือวัตถุดิบหลักในการขึ้นรูปชิ้นงานพลาสติก เช่น ถุง ขวด บรรจุภัณฑ์ ชิ้นส่วนรถยนต์ เครื่องใช้ไฟฟ้า ไปจนถึงงานก่อสร้าง เม็ดจะถูกป้อนเข้าเครื่องจักร (เช่น เครื่องฉีดขึ้นรูป, เป่าขวด, รีดแผ่น/ฟิล์ม) ให้ความร้อนจนหลอมเหลว แล้วขึ้นรูปตามแม่พิมพ์หรือดาย
ประเภทเม็ดพลาสติกหลัก ๆ
- PE (Polyethylene) – มีทั้ง LDPE (นิ่ม ใส เหมาะกับฟิล์ม/ถุง) และ HDPE (แข็งกว่า ทนสารเคมี ขวดแกลลอน)
- PP (Polypropylene) – แข็ง เบา ทนความร้อนพอสมควร เหมาะกับกล่องอาหาร ฝาขวด เส้นใย
- PET (Polyethylene Terephthalate) – ใส แข็งแรง ใช้ทำขวดน้ำ/น้ำอัดลม เส้นใยโพลีเอสเตอร์
- PS (Polystyrene) – ใส งานทั่วไป และ HIPS ที่เหนียวขึ้น ใช้ในกล่องอาหาร เครื่องใช้ไฟฟ้า
- PVC (Polyvinyl Chloride) – แข็ง/อ่อนตามสูตร ใช้ท่อ สายไฟ บัตรพลาสติก
- ABS – แข็งแรง เหนียว ผิวสวย ใช้ชิ้นส่วนรถยนต์ เคสอุปกรณ์
- PA (Nylon) – ทนแรงดึง ความร้อน เสียดทาน ใช้ชิ้นส่วนวิศวกรรม เกียร์ บุช
- PC (Polycarbonate) – ใส แข็งแรง ทนกระแทก ใช้แผ่นกันกระแทก เลนส์
- TPU/TPE – ยืดหยุ่นสูง ใช้ปลอกสายเคเบิล เคสมือถือ ซีล
Virgin vs. Recycle vs. Compound
- Virgin – เม็ดใหม่จากโรงงานผู้ผลิตคุณสมบัติคงที่ เหมาะงานมาตรฐานสูง/สัมผัสอาหาร
- Recycle – รีไซเคิลจากเศษ/ของใช้แล้ว ต้นทุนต่ำ แต่คุณสมบัติอาจแปรผัน ต้องคัดเกรดดี
- Compound – เม็ดผสมสูตรเฉพาะ (ผสมสารเติมแต่ง, สี, ใยแก้ว ฯลฯ) เพื่อให้ได้สมบัติตามต้องการ
สมบัติสำคัญที่ควรรู้
| พารามิเตอร์ | ความหมาย | ตัวอย่างการใช้งาน |
|---|---|---|
| MFI/MFR (g/10min) | อัตราการไหลเมื่อหลอม มีผลต่อการไหลในแม่พิมพ์ | ชิ้นงานบาง/ซับซ้อนมักใช้ MFI สูงกว่า |
| Density (g/cm³) | ความหนาแน่น มีผลต่อน้ำหนักและการคำนวณปริมาณ | การคุมต้นทุน/น้ำหนักชิ้นงาน |
| Tensile/Impact | แรงดึง/ทนกระแทก | ชิ้นส่วนที่ต้องรับแรงหรือกระแทก |
| Vicat/HDT | ทนความร้อนภายใต้น้ำหนัก | ชิ้นงานใกล้แหล่งความร้อน/ล้างร้อน |
| Moisture (%) | ความชื้นในเม็ด มีผลต่อฟอง/ผิวด่าง | วัสดุดูดชื้น (เช่น PA, PET, PC) ต้องอบก่อน |
| Food Contact/ROHS/REACH | การรับรองด้านความปลอดภัย | บรรจุภัณฑ์อาหาร/ของเล่น/อิเล็กทรอนิกส์ |
กระบวนการผลิตโดยสรุป
- Polymerization – สังเคราะห์พอลิเมอร์เป็นเกล็ด/ชิพ
- Compounding – ผสมสารเติมแต่ง สี ใยแก้ว ไฟร์รีทาร์แดนต์ ฯลฯ
- Pelletizing – รีดเส้นแล้วตัดเป็นเม็ด ขนาดสม่ำเสมอ พร้อมบรรจุ
การคัดเลือกเม็ดให้เหมาะกับงาน
- เริ่มจาก กระบวนการขึ้นรูป (ฉีด/เป่า/รีด) แล้วเลือกเกรดที่ผู้ผลิตระบุว่าเหมาะ
- ดู MFI ให้สอดคล้องกับความหนาบางและความซับซ้อนของชิ้นงาน
- หากต้องการ ทนสารเคมี/UV/รังสี ให้เลือกเกรดเสริมสารหรือใช้ compound
- งานสัมผัสอาหาร/เครื่องมือแพทย์ ควรใช้ เกรดมีใบรับรอง จากผู้ผลิต
- พิจารณา สี (ใช้ Masterbatch/เม็ดสี) และความคงทนของสี
- ทดสอบ ตัวอย่าง (trial) ก่อนสั่งล็อตใหญ่เพื่อเช็คผิว ขนาด วาร์ป และรอยเชื่อม
การเก็บรักษาและการจัดการ
- เก็บในที่แห้ง ปิดปากถุงสนิท หลีกเลี่ยงแสงแดดโดยตรง
- วัสดุดูดชื้น (PA, PET, PC) ต้องอบ ตามอุณหภูมิ/เวลาแนะนำก่อนใช้งาน
- ใช้ระบบ FIFO เพื่อลดความเสี่ยงการเสื่อมคุณภาพและสีเพี้ยน
- ระวังการปนเปื้อนข้ามชนิด (cross-contamination) ระหว่างการเปลี่ยนเกรด
ปัญหาหน้างานที่พบบ่อยและแนวทางแก้
- ผิวส้ม/ผิวคลื่น – ปรับอุณหภูมิแม่พิมพ์/สกรู เพิ่มแรงอัดหรือเปลี่ยนเกรด MFI
- ฟอง/รูเข็ม – อบเม็ดให้แห้ง ลดความชื้น ปรับสกรู/เวลาอัด
- ชิ้นงานคด (warp) – ปรับอุณหภูมิหล่อเย็น สมดุลความหนา เพิ่มการเสริมใยหรือเปลี่ยนวัสดุ
- รอยเชื่อม (weld line) – ปรับจุดฉีด การไหล เพิ่มอุณหภูมิหลอม
- สีไม่สม่ำเสมอ – เพิ่มประสิทธิภาพการผสม (mixing) ตรวจสัดส่วน masterbatch
ความยั่งยืนและรีไซเคิล
- เลือกใช้ rPET, rPE, rPP คุณภาพดีเพื่อลดรอยเท้าคาร์บอน
- ออกแบบเพื่อรีไซเคิล (Design for Recycling): ชิ้นส่วนชิ้นเดียว วัสดุเดียว ลดสารเคลือบ
- พิจารณา Bio-based/Compostable สำหรับงานที่เหมาะสม โดยทดสอบตามมาตรฐานที่เกี่ยวข้อง
- ระบุรหัสรีไซเคิลบนชิ้นงาน: 1 PET, 2 HDPE, 3 PVC, 4 LDPE, 5 PP, 6 PS, 7 Others
เอกสารและมาตรฐานที่ควรขอจากผู้ขาย
- Data Sheet (TDS) – คุณสมบัติทางกายภาพ/เครื่องกล/ความร้อน
- Safety Data Sheet (SDS) – ข้อมูลความปลอดภัย การเก็บ/ขนย้าย
- ใบรับรอง – Food Contact, ROHS, REACH, UL ฯลฯ ตามการใช้งาน
- Lot Certificate – ข้อมูลเฉพาะล็อตเพื่อการติดตามย้อนกลับ
เช็กลิสต์ก่อนสั่งซื้อเม็ดพลาสติก
- ระบุกระบวนการขึ้นรูป (ฉีด/เป่า/รีด) และชิ้นงานปลายทาง
- กำหนดคุณสมบัติเป้าหมาย (แข็ง/เหนียว/ใส/ทนร้อน/สัมผัสอาหาร)
- เลือกเกรดและยี่ห้อ พร้อมตัวอย่างทดลอง
- ยืนยันพารามิเตอร์สำคัญ เช่น MFI, สี, การรับรอง
- ตกลงเงื่อนไขบรรจุภัณฑ์ การขนส่ง และนโยบายคืนสินค้าหากไม่ตรงสเปก
คำถามพบบ่อย (FAQ)
ถาม: ใช้เม็ดรีไซเคิลกับบรรจุภัณฑ์อาหารได้ไหม?
ตอบ: ขึ้นกับข้อกำกับท้องถิ่นและการรับรองของวัสดุนั้น ๆ ควรใช้เกรดที่ผ่านมาตรฐานสัมผัสอาหารและควบคุมความสะอาดอย่างเข้มงวด
ถาม: เลือก MFI อย่างไรสำหรับงานฉีดบาง?
ตอบ: โดยทั่วไปชิ้นงานบาง/ซับซ้อนต้องการ MFI สูงขึ้นเพื่อการไหลที่ดี แต่ต้องทดสอบกับแม่พิมพ์จริงเสมอ
ถาม: ทำไมต้องอบเม็ดก่อนขึ้นรูป?
ตอบ: วัสดุบางชนิดดูดความชื้น หากไม่อบจะเกิดฟอง ผิวเสีย และคุณสมบัติลดลง
สรุป: การเลือกเม็ดพลาสติกให้ถูกชนิด ถูกเกรด และควบคุมกระบวนการอย่างเหมาะสม คือกุญแจสู่ต้นทุนที่คุ้มค่า คุณภาพชิ้นงานที่เชื่อถือได้ และความยั่งยืนของธุรกิจ